Als je voor Frietopia actief bent, voel je je geregeld in een hoekje gedrukt. Of te veel friet eten nou niet ongezond is? Of het nou wel verstandig is om vier bakken friet op een dag te eten? (alsof we dat elke dag doen!) Of we niet bang zijn voor overgewicht? Of het wel ethisch is om vet eten aan te prijzen? En dat de overheden her en der hun kas proberen te spekken met belastingen op zogenaamd ongezond voedsel (vetbelasting in Denemarken (inmiddels weer afgeschaft), hamburgerbelasting in Hongarije, colabelasting in Frankrijk, zoetwarenbelasting in Finland, noem maar op), helpt daar natuurlijk niet bij.

Enige tijd geleden las ik op NU.nl een interessant bericht, Britons getting fatter despite consuming fewer calories. Volgens het gerenommeerde Britse Institute for Fiscal Studies zijn Britten sinds 1980 liefst 600 kilocalorieën minder gaan eten. Britten zouden vaker ontbijten met granen in plaats van spek en worst, vaker magere zuivel nuttigen, meer vis eten in plaats van rood vlees en ze zijn vooral ook minder alcohol gaan drinken. Toch zijn volwassenen gemiddeld tot 14 kilo zwaarder dan de Britten dertig jaar terug. Het hele onderzoek zou later deze zomer moeten verschijnen, maar de website van het IFS blijft voorlopig stil. Laat dit nieuws eens goed tot je doordringen en besef dat Nederland en Engeland helemaal niet zoveel verschillen. We eten blijkbaar per dag 600 kilocalorieën minder dan de generatie van onze ouders toen zij dezelfde leeftijd hadden als wij, maar toch zijn we dikker. Zou de verklaring dan misschien in ons bewegingspatroon zitten? Zou het niet zo zijn dat te veel eten het probleem niet is, zoveel eten we immers niet meer, maar te weinig bewegen?

De enige conclusie die ik hier uit kan trekken is we weer net zoveel moeten gaan bewegen als onze ouders op onze leeftijd deden. Vervolgens eten we elke dag een bak friet extra en voor je het weet, ben je weer op streefgewicht. Afvallen door friet te eten. Is dat nou niet een fijne boodschap?

Of je nou in New York, Texas of California bent, in Portland, Oregon of in Portland, Maine, Amerikanen hebben de reputatie saaie dunne frietjes te eten en dat vooral te doen als bijgerecht bij hamburgers en kipnuggets. Toch zijn er ook in de Verenigde Staten restaurants te vinden waar friet het belangrijkste onderdeel van de maaltijd is, Travel + Leisure zette er vierentwintig op een rij.

Interessant is dat elke zaak weer een andere frituurmethode heeft (ossewit, eendenvet, pindaolie; wel of niet van tevoren koken) en ook de aangeraden sauzen lopen uiteen van alleen zout, tot kaas, bacon, knoflook, mangomayonaise, blauwebessenketchup en diverse combinaties van deze ingrediënten al dan niet aangevuld met kruiden en specerijen. Voor de mensen die in de Verenigde Staten heimwee hebben naar de lage landen lijken vooral het Amsterdamse friethuis in St. Paul, Minnesota (friet speciaal!) en het Belgische friethuis in Boston, Massachusetts (friet pindasaus!) geschikt.

Nu ik weet dat er ook aan de overkant van de grote plas mensen zijn die zo perfectionistisch bezig zijn met gefrituurde aardappelen is de kans dat ik binnenkort op culinaire ontdekkingsreis naar de Verenigde Staten ga toch al gauw met enige procenten toegenomen!

Zoals al aangekondigd zal het Frietopia lustrum niet ongemerkt voorbij gaan. Voor iedereen die in de loop der jaren bij Frietopia betrokken is geweest of iedereen die het leuk lijkt om met andere frietliefhebbers een frietje te eten en een drankje te drinken: je bent hierbij uitgenodigd!

Schrijf alvast in je agenda vrijdag 11 oktober vanaf 17u tot sluitingstijd of de laatste trein. De precieze locatie moet nog worden bepaald, maar naar alle waarschijnlijkheid zal het ergens in Den Bosch worden. Binnenkort volgen nadere details.

Update: De lokatie is inmiddels bekend, het wordt Folk Pub Terminus. (Vlak bij het Centraal Station.) Rond 19:00 houden we een kleine frietexcursie naar De Fijnproever. Misschien tot dan!

Onlangs viel bij mij thuis een folder in de bus van een cafetaria hier enigszins in de buurt. Het is voor dit stuk verder niet van belang welke zaak het betreft, want ik gebruik het slechts als voorbeeld; het 'probleem' dat ik ga aankaarten vinden we bij vrijwel alle snackbars en pizzeria's terug. Dit restaurant biedt in hun folder naast de standaardopties als friet, snacks en broodjes ook een ruime keuze aan schotels, menu's, grillgerechten, kapsalons, rijstgerechten, pasta's, Italiaanse en Turkse pizza's en nog een handjevol andere gerechten aan. In totaal meer dan tweehonderd verschillende items die op de kaart staan.

Als ik uit nieuwsgierigheid door deze uitgebreide menukaart blader, begint een deel van mijn brein overuren te maken. Zonder dat ik nou zo neurotisch ben of last heb van een obsessieve-compulsieve stoornis valt mij op dat er gewoon veel onregelmatigheden in zitten. De prijzen lijken niet gebaseerd op de kostprijs of op de bereidheid van mensen om te betalen, de prijzen lijken volstrekt willekeurig verzonnen te zijn.

In de afdeling broodjes bijvoorbeeld, is een broodje falafel even duur als een dürüm falafel, net als een broodje kipdöner even duur is als een dürüm kipdöner, maar een broodje döner is dan weer 50 cent goedkoper dan een dürüm döner. Waar komt dat verschil vandaan, uit het brood of het vlees? Verder is een broodje kipdöner een Euro duurder dan een broodje döner, maar is een lahmacun kipdöner net zo duur als een lahmacun döner. Overigens vraag je je ook af waar die goedkoopste döner dan van gemaakt wordt, welk vlees is goedkoper dan kip maar wel 100% halal? Even verderop bij de shaslickschotels valt op dat een kipshaslickschotel zonder groente een Euro goedkoper is dan de versie met groente, bij de kalfsshaslickschotels betaal je ineens €1,50 voor de toegevoegde groente. Krijg je ook meer groenten als je ander vlees bestelt?

De halve haan schotel staat twee keer op de menukaart, onder het kopje 'Schotels' voor €8,00 en onder het kopje 'Gegrild' voor €7,50; krijg je 50 cent korting op je halve haan als je die laat grillen? Bij de pizza's geldt dat bijna alle soorten €8,00 kosten, waaronder de pizza döner, de pizza kipdöner en de pizza shoarma; voor calzone geldt dat beide soorten döner €9,50 kosten terwijl ze in de calzone van het huis allebei zitten voor dezelfde prijs.

Dan de friet, daar valt meteen op dat een friet curry 20 cent duurder is dan een friet met, terwijl frietsaus en curryketchup elkaar qua inkoopprijs elkaar toch niet veel ontlopen. Kijk je naar het verschil tussen een grote en een kleine friet dan lijkt daar ook geen logica in te zitten: een friet saté is groot 30 cent duurder dan klein; een friet zonder, met, curry of joppiesaus is groot 40 cent duurder dan klein; een friet zigeunersaus of oorlog is groot 45 cent duurder dan klein; een friet knoflooksaus is groot 50 cent duurder dan klein; een friet speciaal is groot 60 cent duurder dan klein; en een grote friet stoofvlees is 90 cent duurder dan een kleine. Alleen dit laatste is dan wel redelijk begrijpelijk.

Bij de speciale frietgerechten valt mij op dat de friet super kipfrikandel €3,00 klein of €3,60 groot kost, de friet super kipcorn is €3,20 klein of €3,95 groot. Waarom wordt een kipcorn 15 cent duurder als je meer friet bestelt? Het omgekeerde is overigens aan de hand bij de friet waterfiets en de friet waterfiets oorlog. Een kleine waterfiets kost €4,20 en een grote €4,95; een kleine waterfiets oorlog kost €5,20 en een grote €5,85. De meerprijs van de satésaus ten opzichte van de curry en uien daalt dus juist bij een grotere portie friet. Aan het einde van het kopje friet zien we onze vrienden döner, kipdöner en shoarma weer eens terug. Dit keer is döner weer even duur als de kipdöner, maar de shoarma is, afhankelijk van de grootte, €1,00 of €1,50 duurder. Het lijkt er dus op dat je onder het kopje 'Friet' meer vlees krijgt dan onder 'Schotels', want het verschil tussen shoarma en kipdöner was eerder steeds maar 50 cent.

Na friet volgen de menu's, een menu is anders dan een schotel, want bij een menu krijg je rijst en bij een schotel krijg je frisdrank. Bij de Turkse Gerechten wordt er 'manti' aangeboden voor de prijs van €6,99. Grappig genoeg is dit de enige prijs in de hele menukaart die eindigt op ',99', de rest eindigt vrijwel altijd op ,00 of ,50 (en een paar keer ,75, alleen onder het kopje friet met saus nog wat andere bedragen die wel altijd op 0 of 5 cent eindigen). Waarom je alleen bij dit gehakt-in-deeg-gerecht een cent terug krijgt, Joost mag het weten.

Bij de pasta's staat zowel een 'Spaghetti Pollo' als een 'Spaghetti alla Pollo', die even duur zijn en waarbij alleen de tweede variant een detailomschrijving kent. Wat het verschil is blijft dus in het duister. De Spaghetti Naam Eethuis staat ook niet uitgelegd, wat me bij een schotel van het huis toch echt geen overbodige luxe lijkt. Opvallend genoeg is deze speciale pasta wel een Euro of twee goedkoper dan de andere pasta's. Bij de rijstgerechten is de döner nu ineens een Euro goedkoper dan de kipdöner; de shoarma is nu 25 cent duurder dan de kipdöner, een verschil dat we nog niet eerder waren tegengekomen.

Het laatste kopje met eten op de menukaart is ook in chronologische volgorde de laatste toevoeging aan het assortiment geweest, de kapsalon. Waar de standaard kapsalon in drie maten komt (€5, €6, €7) is de kapsalon kipdöner een Euro duurder, behalve dan weer bij de grootste maat, waar het verschil maar 50 cent is. De kapsalon shoarma volgt in prijsstelling netjes de kipdöner met een consequent verschil van 50 cent. Ze bieden overigens ook kapsalons aan in de varianten tonijn (kleinste is 50 cent duurder dan de standaard döner-kapsalon, medium en groot zijn even duur), vegetarisch (met groenten, consequent even duur als de dönervariant) en falafel (consequent 50 cent duurder dan de dönervariant).

Waar ik in deze beschouwing nog overheen heb gekeken, zijn de meerdere spelfouten (fikandel, paparika, grote broodje, Turkse deeg), overbodige hoofdletters, overbodige spaties (pita broodje; kroket schotel), onlogische volgordes (bij de broodjes: pitabroodje, broodje, tosti, pitabroodje, broodje, tosti, broodje; bij de diverse extra's: saus, brood, vlees, saus, kaas, groente, sla, vlees) en vreemde typografische keuzes 'kipnuggets / kaassoufflé / kroket of frikadel'. Zou het nou echt zo veel moeite zijn om een menukaart met prijslijst te ontwerpen die gewoon logisch en strak in elkaar zit, of ben ik de enige die zich hier aan ergert en is het terecht dat restaurants andere prioriteiten stellen?

P.S. In before tl;dr.

De eerste groep Frietisten is inmiddels aangekomen in Folk Pub Terminus in 's Hertogenbosch. Voel je vrij om deze avond nog langs te komen en ons te ontmoeten! We proberen de hele speciaalbierkaart af te kruisen, want wij houden wel van speciaal. Hasta la Frietopia siempre!¿

Update: Het was gezellig en het bleef nog lang onrustig in Den Bosch, in Nijmegen en in de dorpen er tussen.