Frietopia kreeg onlangs een interessante vraag per email over het verschil tussen verse friet, fabrieksfriet en zelf voorgebakken en ingevroren friet. De zelf bewerkte friet blijkt voor minder verhoging van de bloedsuiker te zorgen (belangrijk voor mensen met diabetes), maar hoe komt dat? Een lastige vraag, maar wel een leuke uitdaging om te proberen te beantwoorden. Hieronder dus mijn poging tot een verklaring (en sorry als het wat technisch is).

Om iets te kunnen zeggen over de invloed van het eten van friet op de bloedsuikerspiegel, moeten we eerst vaststellen dat een groot deel van de vaste stof in aardappelen bestaat uit zetmeel, wat weer bestaat uit twee soorten glucose (suiker dus, om precies te zijn is zetmeel zo'n 20-30% amylose en 70-80% amylopectine). Zetmeel is dus het relevante ingrediënt om het verschil te verklaren. Bij het bakken van friet ontstaat er aan het oppervlak van de friet door de hitte een soort zetmeelgel die een wat andere chemische structuur heeft. Als deze gel afkoelt herstelt de oorspronkelijke structuur zich niet, maar treedt er iets op wat `retrogradatie' wordt genoemd. Dit betekent dat er een vorm van zetmeel ontstaat die slecht verteerbaar is (voedingsvezel ipv bruikbare koolhydraat). De friet die thuis wordt voorgebakken en daarna ingevroren zal meer van deze vorm van zetmeel bevatten, wat het verminderde effect op de bloedsuikerspiegel zou kunnen verklaren. De verse friet koelt minder ver af, waardoor er minder retrogradatie optreedt.

Dan nog een mogelijke verklaring voor het feit dat fabrieksfriet dit effect niet laat zien. In ieder geval is het zo dat fabrieksfriet meer bewerkingen ondergaat voordat het als friet op je bord ligt dan verse friet. Dit heeft alles te maken met houdbaarheid en waarschijnlijk speelt dat hier ook een rol. Het bakproces en het koelproces (ik kan me voorstellen dat de friet sneller wordt afgekoeld en dieper wordt ingevroren dan dat je thuis zou doen) zijn geoptimaliseerd om de friet goed te kunnen bewaren zonder dat er te veel kwaliteit verloren gaat. Ik kan mij dus voorstellen dat het tegengaan van zetmeel retrogradatie daarbij een rol speelt.

Dit is wat ik bedacht heb, maar er zijn ongetwijfeld mensen die het veel beter kunnen verklaren (ik heb me gebaseerd op het doorkijken van wat voedselwetenschap-artikelen en het opzoeken van terminologie op Wikipedia, niet al te goed onderbouwd dus, ik ben dan ook geen expert). Hierbij dus de uitdaging aan alle voedseltechnici, scheikundigen, frietbakkers en -fabrikanten of anderszins mensen die er verstand van hebben of denken te hebben: bevestig of ontkracht mijn theorie, en in het laatste geval, geef een betere :)

Eind deze week gaat Frietopia weer eens proberen om zelf wat friet te bakken. Kritische recensies schrijven is één ding, maar het zelf beter doen een ander (we willen natuurlijk niet uitgemaakt worden voor stuurlui aan wal).

Dus hebben we gisteren 25 kilo aardappelen geregeld - we pakken het maar meteen groots aan, we gaan voor een flinke groep studenten friet bakken. Het is nog redelijk vroeg in het aardappelseizoen, dus het was even de vraag wat voor aardappelen we konden krijgen waar goed friet van te bakken is. Vorig jaar hadden we een keer Agria's en dat leverde bijzonder smakelijke friet op, maar Agria is een ras wat pas wat later verkrijgbaar is dus dat was niet echt een optie. Gelukkig zijn er al wel Premières, wat een vroeg ras is en waarvan de lokale aardappelhandelaar me wel 25 kilo `bonken' wilde verkopen (`bonken' is een naam voor de sorteergrootte, en zoals je al bedacht zult hebben zijn het flinke aardappelen, zeer geschikt voor friet dus).

Nu is het met nieuwe aardappelen van een ras wat je niet kent wel even afwachten of we er lekkere friet van kunnen bakken, maar ik heb goede hoop. In ieder geval heb ik er zin in, ik zal achteraf nog wel verslag uitbrengen of de friet inderdaad lekker was.

Wat betreft die aardappelrassen, we willen deze zomer eens een friettest doen met verschillende rassen, dus als iemand nog suggesties heeft voor welke rassen we moeten proberen horen we het graag. En als je mee wilt testen natuurlijk ook, maar daar volgt later waarschijnlijk nog wel een blog over.

Update: Hmm, friet. Het was erg geslaagd, de nieuwe aardappelen lieten zich prima tot knapperige friet verwerken met tevreden frieteters tot gevolg. Zelf friet bakken blijft toch een leuke hobby. De vette apparatuur achteraf schoonmaken is minder leuk, maar dat moet je dan maar over hebben voor lekkere zelfgemaakte friet.

Een opmerkelijk bericht in de Spits en in diverse andere kranten afgelopen week:

"De Boeings 737 op de lijndienst tussen Amsterdam en Parijs zullen straks nog maar voor de helft met kerosine en voor de andere helft met frituurvet worden volgetankt. 'Daardoor zijn geen aanpassingen aan de motoren of de brandstoftanks nodig, maar vliegen we wel een stuk schoner en wordt veel minder CO2 uitgestoten', aldus ex-minister Eurlings. KLM hoopt dit najaar al tweehonderd vluchten uit te kunnen voeren op het vet."

Dat vliegen minder CO2 zou uitstoten is natuurlijk niet waar. Maar het gaat bij frituurvet om CO2 uit de grond in plaats van extra CO2 uit fossiele brandstof, dus het is alleen op papier minder. Maar aangezien het om gebruikt frituurvet gaat, kan het plan op onze steun rekenen. En natuurlijk omdat je binnenkort de CO2 uitstoot van een vakantie of van je auto kan compenseren door veel friet te gaan eten. Ik verwacht de eerste Postbus 51 spotjes binnenkort op TV.

Lees het bericht op Spitsnieuws.

Een maandje of vier terug berichtten wij over een nieuwe rubriek in de Volkskrant: V.E.T. Aangezien het ging om het recenseren van snackbars vonden wij dit wel interessant en sindsdien archiveren wij elke week die column.

Nou is het natuurlijk de vraag hoe intensief die zogenaamde frietrecensies gelezen worden, zelf moet ik toegeven dat ik wel eens een weekje oversla (*kuch*) en die paar die ik gelezen heb ik niet intensief bestudeerd. Gelukkig zijn er nog mensen die de kunst van het behoedzaam en zorgvuldig lezen onder de knie hebben, zo maakte een zeer gewaardeerd lid van Frietopia ons attent op de volgende idiosyncrasie.

De editie van 14 maart was erg positief over de New Kids-referenties en gaf als eindcijfer een acht. De editie van 21 maart ontdekte een nieuwe snack en eindigde met een acht. Op 28 maart werd een koninklijke misstand aan de kaak gesteld en kreeg de zaak als troost een acht. 4 April een hoogst dubieuze zaak, maar wel een acht. 11 April, een logo van de Radboud Universiteit in Scheveningen en een acht. 18 April, een megafrikandel en een acht als score. 2 Mei, iets in het noorden krijgt een acht. 9 Mei, frikandel niet kunnen spellen en als rapportcijfer toch nog een acht. 16 Mei, Duitsland, een acht. 24 Mei, een acht. 30 Mei, wieder ein acht. 6 Juni, Utrecht, een acht. En de laatste twee Volkskrant-frietrecensies krijgen ter beoordeling respectievelijk een acht en nog een acht.

Toeval? Reclame? Gebrek aan kritsch vermogen? Humor belangrijker dan kritisch vermogen? Voorliefde voor getransponeerde oneindigheden? Volkskrant-medewerkers die op kosten van de baas een vette bek halen? Volkskrant-medewerkers die betaald krijgen voor een column die ze uit hun duim zuigen? Zeg het maar, ik weet het niet...

In Hongarije gaat per 1 september een "hamburgertaks" invoeren. Ik ben benieuwd of we er na vandaag ooit nog iets van horen.